De vof is een personenvennootschap en daarmee de tegenhanger van een kapitaalvennootschap. Een kapitaalvennootschap, zoals een besloten vennootschap (bv) of naamloze vennootschap (nv), wordt gevormd door de oprichting van een rechtspersoon. De oprichters krijgen vervolgens aandelen en daarmee zeggenschap over de rechtspersoon. Voor de oprichting van een personenvennootschap is alleen een overeenkomst tussen de oprichters (de vennoten) nodig. Het Nederlandse recht kent naast de vof nog twee andere personenvennootschappen: de maatschap en de commanditaire vennootschap.

Oprichting
De enige eis voor de oprichting van een vof is een inschrijving in het handelsregister van de Kamer van Koophandel. Hierbij worden basisgegevens als de naam van de vof, activiteiten en de namen van de vennoten geregistreerd. Deze laagdrempelige oprichting maakt de vof aantrekkelijk voor beginnende ondernemingen.

Vof-overeenkomst
Een vof-overeenkomst is een overeenkomst tussen vennoten om hun samenwerking vast te leggen. In zo’n overeenkomst worden vaak bepalingen over de volgende onderwerpen opgenomen:

Inbreng
Het is verstandig om vast te leggen wie wat heeft ingebracht, zodat daar in de toekomst geen onduidelijkheid over kan ontstaan. In de regel brengt elke vennoot geld, kennis, arbeid en/of goederen in.

Bevoegdheden van vennoten
Daarnaast is het handig om op te nemen hoe ver de bevoegdheid van een vennoot reikt. Het uitgangspunt is dat elke vennoot, zonder toestemming of kennis van medevennoten, de vof onbeperkt kan binden aan een overeenkomst. Is dit niet de bedoeling, dan kunnen hier in de vof-overeenkomst ander afspraken over gemaakt worden. Zo kun je bepalen wat een vennoot wel en niet mag doen, en tot welk bedrag een vennoot de vof kan binden. Deze afspraken moeten ingeschreven worden bij het Handelsregister, zodat personen of bedrijven waar zaken mee wordt gedaan dit kunnen controleren. Gebeurt dit niet, dan gelden de afspraken niet extern.

Loon en winst
Vennoten zijn niet in loondienst bij de vof en ontvangen dus geen salaris. Vennoten kunnen wel een vroegtijdige winstuitkering ontvangen. Dit is een voorschot op de uiteindelijke winstverdeling aan het einde van het jaar. In de vof-overeenkomst kan worden afgesproken wanneer de beloning wordt uitgekeerd (wekelijks of maandelijks) en op basis waarvan (gewerkte uren of een vaste verdeling).

Er moet altijd genoeg geld in de vennootschap aanwezig blijven om mee te werken. Wordt er gedurende het jaar meer vroegtijdige winst uitgekeerd dan dat er uiteindelijk winst is gemaakt, dan moet een deel teruggestort worden. (Omgekeerd geldt hetzelfde: als er aan het einde van het jaar meer winst overblijft, kan dit onder de vennoten verdeeld worden.)

Ziekte en arbeidsongeschiktheid
Verder kunnen in een vof-overeenkomst afspraken over ziekte en arbeidsongeschiktheid worden opgenomen. Als ondernemers vallen vennoten immers niet onder werknemersverzekeringen. In de overeenkomst kan bijvoorbeeld worden afgesproken of een vennoot wel of niet doorbetaald wordt bij langdurige ziekte of arbeidsongeschiktheid. Ook kan worden overeengekomen of de andere vennoot van de zieke of arbeidsongeschikte vennoot af kan en of de zieke of arbeidsongeschikte vennoot recht heeft op een deel van de winst als hij al een particuliere arbeidsongeschiktheidsverzekering krijgt uitgekeerd.

Waardebepaling
Het is raadzaam om af te spreken hoe de waarde van de vennootschap bepaald zal worden. Als een vennoot besluit om uit de vof te stappen, heeft hij namelijk recht op zijn inbreng en een deel van de waarde van de vof. Mocht die waarde negatief zijn, dan moet de vennoot bijbetalen bij uittreding.

Oplossen van geschillen
In de vof-overeenkomst kan worden vastgelegd hoe geschillen zullen worden opgelost als vennoten er onderling niet uitkomen. Veelvoorkomende punten van conflict tussen vennoten zijn (het gebrek aan) inzet en de winstverdeling. Vaak wordt afgesproken om geschillen door middel van bemiddeling op te lossen. Komt daar niets uit, dan kan altijd nog aan arbitrage of een gerechtelijke procedure gedacht worden.

Uittreden of overlijden
Volgens de wet eindigt de vof als een van de vennoten uittreedt of komt te overlijden. Daar kan in de vof-overeenkomst van afgeweken worden. De vennoten kunnen elkaar met een verblijvingsbeding of overnamebeding het recht geven om de onderneming toch voort te zetten.

Einde van de vennootschap
Tot slot is het belangrijk om na te denken over het einde van de vennootschap. Vaak wordt bij voorbaat afgesproken of de samenwerking tijdelijk is, of juist voor onbepaalde tijd. Maar vennoten kunnen er ook na verloop van tijd achter komen dat de samenwerking niet vruchtbaar is. In de vof-overeenkomst kan worden afgesproken hoe en wanneer het mogelijk is om eruit te stappen. Ook kan worden afgesproken dat de samenwerking per definitie stopt als bepaalde situaties zich voordoen, bijvoorbeeld in geval van faillissement of schuldsanering. Daarnaast kunnen de vennoten gezamenlijk besluiten om de onderneming te stoppen.

Aansprakelijkheid
Aansprakelijkheid in privé
Een vennoot kan hoofdelijk (dus privé) aansprakelijk worden gesteld voor de gehele schuld van de vof. Ook als de schulden door een andere vennoot zijn gemaakt. Dit vormt dus een behoorlijk risico. Om te voorkomen dat ook het vermogen van de partner van een vennoot kan worden opgeëist, doet de vennoot er verstandig aan om hier in de huwelijkse voorwaarden afspraken over te maken.

Verschil met kapitaalvennootschappen
Deze hoofdelijke aansprakelijkheid is een van de grootste verschillen tussen een personenvennootschap als een vof en kapitaalvennootschappen als een bv of nv. Bij een kapitaalvennootschap zijn de aandeelhouders niet persoonlijk aansprakelijk voor schulden van de onderneming.

Aansprakelijkheid voor privéschulden van vennoten
Als een van de vennoten privéschulden heeft, kan geen aanspraak worden gemaakt op het vermogen van de vennootschap of het privévermogen van de andere vennoten. Privéschulden zijn en blijven dus privé.

Aansprakelijkheid bij latere toetreding
Wanneer een vennoot zich op een later moment bij de vof aansluit, is hij automatisch aansprakelijk voor schulden die voor zijn komst zijn ontstaan. Het is daarom belangrijk om de financiële situatie van de vof goed te controleren. Ook kunnen de vennoten onderling afspraken maken over de verdeling van bestaande schulden. Zo kan worden afgesproken dat de nieuwe vennoot, indien hij persoonlijk aansprakelijk wordt gesteld voor een schuld die voor zijn komt is ontstaan, gecompenseerd wordt door de andere vennoten.

Aansprakelijkheid na vertrek
Zelfs na het verlaten van de vennootschap, blijft de voormalig vennoot hoofdelijk aansprakelijk voor schulden die zijn ontstaan tijdens zijn aanwezigheid. Ook in dit geval kunnen er afspraken worden gemaakt over de verdeling van schulden en/of compensatie van de vertrokken vennoot.

Belasting
Voor de belasting op het leveren van goederen en diensten (btw) wordt de vof gezien als ondernemer. De btw wordt dus door de vof betaald. Voor de inkomstenbelasting wordt elke vennoot afzonderlijk gezien als ondernemer. Elke vennoot betaalt dus apart inkomstenbelasting over zijn deel van de beloning of winst.

Man-vrouwfirma
Een bijzondere vorm van de vof is de zogenaamde man-vrouwfirma: een vof die door twee partners wordt opgericht. Voor deze vennootschap gelden dezelfde regels als voor de ‘gewone’ vof. Belastingtechnisch kan de man-vrouwfirma voordelig zijn, omdat beide partners als ondernemer worden gezien en ieder belastingvoordeel krijgen. Wel controleert de Belastingdienst bij deze vof’s extra streng of beide partners daadwerkelijk in de vof werkzaam zijn. Het nadeel van de man-vrouwfirma is dat de partners per definitie allebei aansprakelijk zijn met hun privévermogen.

Einde van de vof
De vof eindigt als een vennoot stopt of overlijdt, tenzij anders is overeengekomen. De vof kan ook stoppen als er zich een situatie voordoet die volgens de vof-overeenkomst tot het einde van de vof leidt. Stopt de vof dan moet de onderneming worden ontbonden. De vennoten moeten de onderneming opzeggen en de onderneming verdelen en verrekenen: overgebleven schulden worden voldaan en de vennoten krijgen hun inbreng terug.

Heb je vragen over (het oprichten van) een vof? Neem dan gerust contact met ons op via 071 888 5905 of stuur een e-mail naar info@wesseljuristen.nl.