De aandeelhouder
Een aandeelhouder is iemand die een aandeel in een bedrijf heeft. De aandeelhouder is daarmee mede-eigenaar van de onderneming. Voor hoeveel procent de aandeelhouder het bedrijf in bezit heeft, hangt af van de totale hoeveelheid uitgegeven aandelen. Aandeelhouders komen samen tijdens de algemene vergadering van aandeelhouders (de AVA). Dit is het hoogste orgaan binnen een onderneming. De AVA heeft in principe stemrecht over bedrijfsaangelegenheden, tenzij daar uitzonderingen op zijn gemaakt in de statuten of in de aandeelhoudersovereenkomst. 

Nut aandeelhoudersovereenkomst
Het is niet verplicht om een aandeelhoudersovereenkomst te hebben. Bij het oprichten van een onderneming met rechtspersoonlijkheid is het wél verplicht om statuten te hebben. Wat in ieder geval in deze statuten moet staan, is vastgelegd in de wet.  Om de onderlinge verhoudingen tussen aandeelhouders onderling vast te leggen, is het verstandig om een aparte aandeelhoudersovereenkomst aan te gaan. Bij het opstellen van een aandeelhoudersovereenkomst bestaat contractvrijheid; er zijn geen wettelijke eisen over wat wel of niet in deze overeenkomst moet staan.

Flexibel
Een aandeelhoudersovereenkomst is een stuk flexibeler dan de statuten. Een wijziging van de statuten gebeurt door de notaris en moet worden goedgekeurd door de AVA. Dit kost een hoop tijd en geld. Een aandeelhoudersovereenkomst daarentegen kan gemakkelijk en snel aangepast worden met overeenstemming van de aandeelhouders.

Geheim
Een aandeelhoudersovereenkomst kan geheim worden gehouden voor de buitenwereld. Bij statuten is dit niet het geval, die moeten bij de Kamer van Koophandel gedeponeerd worden.

Wanprestatie
Wanneer de statuten niet worden nageleefd, is er sprake van nietigheid of vernietigbaarheid van de handeling. Dit betekent dat de handeling wordt geacht nooit te hebben bestaan. Wanneer afspraken uit een aandeelhoudersovereenkomst niet worden nageleefd, is er sprake van wanprestatie. Bij wanprestatie is er in beginsel een mogelijkheid om de overeenkomst te ontbinden, schadevergoeding te innen (al dan niet na een ingebrekestelling) of om simpelweg toch nakoming van de overeenkomst te vorderen. Uiteraard is iedere situatie anders, en is het verstandig om eerst advies van een jurist in te winnen voordat je actie onderneemt ten aanzien van het niet nakomen van een aandeelhoudersovereenkomst.

Wat leg je vast in een aandeelhoudersovereenkomst?
Omdat elke onderneming anders is, is het opstellen van een aandeelhoudersovereenkomst altijd maatwerk. Onder meer de volgende afspraken kunnen worden opgenomen in een aandeelhoudersovereenkomst:

• De namen en gegevens van de partijen. De partijen zijn in principe alle aandeelhouders. Het is belangrijk om ook de vennootschap als partij op te nemen om conflicten tussen de aandeelhouders en bestuurders te voorkomen.
• De oprichtingsdatum en activiteiten van de vennootschap.
• Definities en interpretaties. Zo kan er geen onduidelijkheid ontstaan over wat er met begrippen als ‘partijen’, ‘statuten’ en ‘vertrouwelijke informatie’ wordt bedoeld.
• Wat te doen bij conflicterende bepalingen tussen statuten en de aandeelhoudersovereenkomst. In de aandeelhoudersovereenkomst mag van de statuten worden afgeweken. Wel is het handig om op te nemen dat bij conflicterende bepalingen de aandeelhoudersovereenkomst wordt nagekomen, maar dat de bepalingen uit de statuten ook zoveel mogelijk worden opgevolgd.
• De verdeling van de aandelen. Om in de toekomst na te kunnen gaan wat de (originele) verdeling van de aandelen is, moet dit worden opgenomen in de aandeelhoudersovereenkomst. Het is verstandig om hierbij te vermelden hoeveel aandelen elke aandeelhouder heeft, of dit prioriteitsaandelen zijn en hoeveel procent van het totaal de aandelen omvatten.
• Een ‘lock up’. Hierbij wordt afgesproken dat de aandelen de eerste paar jaar (meestal drie of vijf) niet overdraagbaar zijn. In de eerste jaren van een onderneming is het niet bevorderlijk voor de continuïteit als er steeds verschillende aandeelhouders zijn.
• De dividendpolitiek. Een van de belangrijkste dingen om vast te stellen is hoe de winst verdeeld zal worden onder de aandeelhouders. Wordt de gehele winst verdeeld, worden er bepaalde reserves aangelegd of wordt de winst pas verdeeld als er een bepaald bedrag aan eigen vermogen en reserves is opgebouwd? Er zijn hier enorm veel tussenvormen in te bedenken.
• Afspraken over het bestuur. Meestal worden afspraken zoals de verantwoordelijkheden en de benoeming van het bestuur en het aantal bestuurders opgenomen in de statuten. Uit een aandeelhoudersovereenkomst komen vaak nieuwe afspraken voort die ook gelden voor het bestuur. Door expliciet te benoemen dat de aandeelhoudersovereenkomst in overweging moet worden genomen door het bestuur, worden conflicten vermeden. Bovendien kan, zoals eerder vermeld, in de aandeelhoudersovereenkomst worden afgeweken van afspraken die zijn gemaakt in de statuten. Zo kan er in de overeenkomst worden overeengekomen dat het bestuur benoemd, geschorst en ontslagen wordt door een volstrekte meerderheid van de AVA, terwijl hier in de statuten een andere meerderheidseis voor gold.
• De algemene vergadering van aandeelhouders. In de aandeelhoudersovereenkomst kunnen afspraken worden gemaakt over de besluitvorming van de AVA, het minimale aantal bijeenkomsten van de AVA en overige formaliteiten.
• De aanvullende goedkeuringsregeling. De mogelijkheden tot overdracht van aandelen is wellicht het belangrijkste onderwerp dat geregeld wordt in een aandeelhoudersovereenkomst. Dit wordt opgenomen in een goedkeuringsregeling, een vorm van een blokkeringsregeling. Zoals de naam al zegt, wordt hierin opgenomen in hoeverre goedkeuring nodig is van de aandeelhouders om aandelen over te dragen. De volgende aspecten zijn daarbij van cruciaal belang:
  • De toepasselijkheid. Hierin wordt opgenomen dat de aanvullende goedkeuringsregeling van toepassing is op alle huidige en toekomstige aandeelhouders, ook voor aandelen die eventueel in de toekomst worden uitgegeven.
  • Voorkeursrecht bij toekomstige uitgifte van aandelen. Hierin wordt opgenomen dat de (huidige) aandeelhouders een voorkeursrecht hebben wanneer nieuwe aandelen worden uitgegeven. Dit houdt in dat aandeelhouders voorrang hebben op andere, ‘gewone’ kopers. Verstandig is om hierbij een termijn op te nemen van hoeveel dagen na kennisgeving de aandeelhouders de nieuwe aandelen kunnen kopen voordat ‘nieuwe’ kopers worden toegelaten.
  • Aanvullende verplichtingen bij een verzoek tot goedkeuring van aandelenoverdracht Hierin wordt bepaald wanneer een aandeelhouder moet overleggen over het behoud van zijn aandelen. Bijvoorbeeld in het geval de aandeelhouder failliet gaat, arbeidsongeschikt raakt of ontslagen wordt.
  • Een ‘drag along’ regeling. Hierbij verkrijgt een meerderheidsaandeelhouder het recht om minderheidsaandeelhouders te dwingen mee te doen in de verkoop van alle aandelen aan een potentiële koper.
  • Een ‘tag along’ regeling. Hierbij verkrijgt een minderheidsaandeelhouder het recht om zijn aandelen mee te verkopen als een meerderheidsaandeelhouder aandelen verkoopt.
• Afspraken over het maken van winst en verlies. Om het risico op faillissement te verminderen, kan een bepaling worden opgenomen die aandeelhouders verplicht (naar rato van hun aandelen) vermogen in te brengen wanneer er verlies wordt gemaakt. Er kan ook een dergelijke verdeelsleutel worden opgenomen voor winstuitkering. Hierin kan worden opgenomen vanaf welke boekjaren er winst wordt uitgekeerd aan de aandeelhouders of dat de winst juist ten goede komt aan de vennootschap.
• De duur en beëindiging van de aandeelhoudersovereenkomst. In principe wordt een aandeelhoudersovereenkomst aangegaan voor onbepaalde tijd. Het is de bedoeling dat de overeenkomst blijft gelden zolang de vennootschap blijft bestaan. Wel is het verstandig om op te nemen hoe de overeenkomst beëindigd kan worden. Dit kan bijvoorbeeld door beëindiging in onderling overleg of door ontbinding door de rechter. Voor een aandeelhouder kan de overeenkomst eindigen wanneer hij geen aandelen meer heeft. Ook kan worden opgenomen dat een aandeelhouder de overeenkomst niet op kan zeggen zolang hij aandelen heeft.
• Geheimhoudingsbeding. Het is van groot belang dat afspraken die worden gemaakt vertrouwelijk blijven. Een aandeelhoudersovereenkomst is niet openbaar en een geheimhoudingsbeding is essentieel om dat zo te houden.
• Concurrentie- en relatiebeding. Dit verzekert de vennootschap ervan dat aandeelhouders geen werkzaamheden zullen verrichten voor bedrijven die als (in)directe concurrenten of relaties kunnen worden gezien, of cliënten meenemen naar een volgende onderneming.
• Kettingbeding. Dit beding zorgt ervoor dat wanneer een van de aandeelhouders aandelen wil verkopen, dat alleen kan wanneer hij de koper (en dus de nieuwe aandeelhouder) verplicht zich te binden aan de aandeelhoudersovereenkomst.
• Boetebeding. Zonder boetebeding zijn afspraken in de aandeelhoudersovereenkomst minder makkelijk te handhaven. Zoals vermeld is een van de voordelen van een aandeelhoudersovereenkomst dat het voor de rechter op dezelfde manier gesanctioneerd wordt als een ‘normale’ overeenkomst en er dus een schadevergoeding kan worden toegekend. Toch is het verstandig om een boetebeding op te nemen in de overeenkomst. Zulke boetes kunnen hoog oplopen en hebben een afschrikkende werking.
• Mogelijke overige bepalingen. Een aantal bepalingen valt niet onder een specifieke categorie en kan apart worden toegevoegd. Hierbij kun je denken aan:
  • Het maken van aanvullingen en wijzigingen. Verstandig is om af te spreken dat de aandeelhoudersovereenkomst alleen schriftelijk kan worden aangevuld of gewijzigd.
  • Nietigheid of vernietigbaarheid van een onderdeel van de overeenkomst. Hierbij kan worden afgesproken dat wanneer een bepaald onderdeel van de aandeelhoudersovereenkomst nietig of vernietigbaar is, de rest van de overeenkomst blijft gelden en er een nieuw (geldig) onderdeel voor in de plaats komt dat zoveel mogelijk op het nietige of vernietigbare onderdeel lijkt.

 

Wil je een aandeelhoudersovereenkomst laten opstellen of nakijken? Neem gerust contact met ons op via 071 888 5905 of mail naar info@wesseljuristen.nl